Op weg naar 2030, maar met een nieuwe kijk
In onze vorige begroting markeerden we 2020 als een belangrijk jaar op weg naar 2030. Het is ook een belangrijk jaar voor Dordrecht, maar toch vooral om een reden die we vooraf niet voorspeld hadden, namelijk: de 'coronacrisis'. Een volksgezondheids-, economische én sociaal-maatschappelijke crisis die ook in onze stad soms diepe sporen nalaat. Deze crises vragen, samen met de structurele financiële knelpunten, de komende jaren om scherpe keuzes voor onze stad. Voor de lange termijn houden we vast aan de Agenda Dordrecht 2030. De investeringen in een groene, levendige stad met circa 140.000 veerkrachtige inwoners met een hoger welvaartsniveau zullen eveneens de financiële situatie van de stad verbeteren. Daarom is het essentieel om in die koers te blijven investeren. Maar bij groei hoort onlosmakelijk ook de permanente zorg voor de 'staat van de stad' , de kwaliteit van onze leefomgeving, van de openbare ruimte en van de leefbaarheid in onze wijken. Het wegwerken van achterstallig onderhoud vormt daarvoor een belangrijke basis. Dat vraagt ook om investeringen in de bestaande stad.
De coronacrisis vraagt echter wel om een nieuwe blik. Daarnaast leert het ons dat we aandacht moeten blijven houden voor onvoorziene omstandigheden en het voortdurend versterken van onze weerbaarheid en wendbaarheid.
Effecten coronacrisis; veel onzekerheden
Hoewel de coronacrisis zeker nog niet achter de rug is, is de impact op Dordrecht nu al groot. Veel (middel)lange termijn effecten van corona zijn echter nog ongewis. We blijven streven naar een nog socialer en zorgzamer Dordrecht met nadrukkelijke aandacht voor de sociale cohesie in onze wijken. Wel dwingen de maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis tot een reflectie op de prioriteiten binnen het sociaal domein. De bestaanszekerheid van veel mensen, sommige groepen in het bijzonder (jongeren, ouderen), staat onder druk door spanning op de fysieke, mentale, sociale en financiële gezondheid van mensen en gezinnen. Maar ook trekken de afgekondigde coronamaatregelen zoals thuiswerken, hun wissel op onze eigen organisatie en doen zij een beroep op onze flexibiliteit en veerkracht. Ondanks de vele uitdagingen werken we samen verder aan een sterk en sociaal Dordrecht.
Tal van evenementen zijn weliswaar opgeschoven: van de 'Week van ons water' tot en met de mijlpaal Dordrecht 800 jaar stad, maar tegelijkertijd zijn er ook positieve ontwikkelingen zoals de heropening van het Dordrechts Museum. De herinrichting en herpositionering van het 'Hof van Nederland' staat voor 2021 op de rol met oplevering in 2022. Onder relatief moeilijke omstandigheden weten we voor het bouwende deel van het programma 'Bouwend en Bereikbaar Dordrecht' alle afgesproken activiteiten te realiseren. Ook werken we verder aan de integrale gebiedsontwikkeling Spoorzone en met de regio aan de Groeiagenda 2030. Met de Regiodeal dragen we bij aan de uitvoering van de ambities in de Groeiagenda en daarmee aan de brede welvaart in de Drechtsteden. De door het CBS geraamde doorlooptijd van binnenstedelijke bouwprojecten voor bouwers/ontwikkelaars (1-2 jaar), blijkt echter in de praktijk 2-3 jaar te zijn. We lopen dus een jaar achter op realisatie, waardoor 2021 een belangrijk jaar wordt waarin we de woningbouw-ambities van deze raadsperiode grotendeels moeten verzilveren.
Financieel perspectief
De coronacrisis heeft grote gevolgen voor de financiën van Dordtse instellingen, ondernemers, inwoners en de gemeente. Voor de gemeente komen deze gevolgen bovenop de al bestaande tekorten en risico's in het sociaal domein en de onzekerheid over de ontwikkeling van het gemeentefonds. Juist in deze financieel onzekere tijd is het cruciaal om te blijven focussen op de doelstellingen uit de Agenda Dordrecht 2030. Dit zodat we voor de langere termijn de financiële randvoorwaarden creëren om onze ambities waar te kunnen maken en daadwerkelijk het verschil kunnen maken voor toekomstige generaties. Een stad die groeit en aantrekkelijker wordt, vraagt om forse investeringen die vaak pas op de middellange termijn merkbaar effect hebben. De in 2020 ontvangen opbrengst van de verkoop van de Eneco-aandelen biedt een unieke kans om hier een grote impuls aan te geven.
We houden daarbij oog voor de effecten van corona. We vinden het positief dat gemeenten meer dan in het begin van de crisis in positie worden gebracht. Het kabinet blijft tot op heden de boodschap herhalen dat de rekening van de nationaal genomen crisismaatregelen ook nationaal betaald moet worden. De financiële situatie van gemeenten mag door deze crisis niet (verder) verslechteren. De komende periode zal blijken of het Rijk inderdaad alle extra kosten en gemiste opbrengsten van gemeenten gaat vergoeden. Het lijkt erop, mede gezien het recente derde steunpakket van het Rijk, dat gemeenten in ieder geval tot het einde van de huidige kabinetsperiode financieel gecompenseerd blijven worden. Op de kortere termijn zien we dat de groeistrategie niet de enige oplossing is voor het op orde brengen van de begroting. Begrotingsevenwicht is voor bijna alle gemeenten in Nederland een uitdaging. In opdracht van de raad (Motie M10 Regie op Bezuinigingen bij de Kadernota 2021) is gestart met een gesprek over welke bezuinigingen mogelijk nodig zijn om tot begrotingsevenwicht te komen.
Leidende principes, juiste keuzes
Om koers te kunnen houden op weg naar 2030 zeilen we scherp aan de wind. Door het maken van de juiste afwegingen hopen we het slechte weer snel achter ons te kunnen laten. Onze zes leidende principes uit het Coalitieakkoord helpen nog steeds bij het maken van de juiste keuzes. Daarnaast bieden deze principes handvatten om de 'Perspectiefnota' halverwege de bestuursperiode vorm te geven.
1. Dordrecht Groeit: méér inwoners, méér draagkracht
Meer Dordtenaren betekent meer draagkracht voor een levendig stadshart, grootstedelijke voorzieningen, recreatiemogelijkheden én voorzieningen in de wijken. Inmiddels zijn we de grens van 119.000 Dordtenaren weer gepasseerd (CBS 1-1-2020: 119.284 inwoners) en bouwen we verder aan de stad door het vergroten van de culturele aantrekkelijkheid en het verbeteren van het voorzieningenaanbod. De woningproductie kampt met vertraging van een jaar maar we handhaven onze koers. Inzake de Stikstofproblematiek houden wij vinger aan de pols en zoeken we samen met VNG en Rijk naar oplossingen.
2. Dordrecht Zorgt: inwoners met veerkracht
We willen dat onze stad een stad is waar mensen méédoen en in staat zijn om met fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Of anders gezegd, we willen een stad zijn met veerkrachtige inwoners. Veiligheid is een fundament voor een dergelijke stad. Familie, vrienden, (sport)verenigingen en (buurt)netwerken vormen een andere belangrijke pilaar. Daarom zetten we lokaal in op preventie om problemen tijdig te signaleren en de zelfstandigheid van mensen bij het oplossen ervan te bevorderen. Het aan het werk helpen van mensen die afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering vraagt blijvende aandacht. Daarbij is het belangrijk dat werk loont en dat armoede en schulden in onze stad worden teruggebracht. Juist nu is het bieden van een stevig vangnet noodzakelijk.
3. Dordrecht Verdient: een leven lang werk
De ambitie voor de groei van 4.000 banen in deze periode is inmiddels voor ongeveer een kwart ingevuld. Diverse nieuwe bedrijven vestigen zich op de Dordtse Kil in Dordrecht. De campusontwikkeling Leerpark krijgt steeds meer vorm, vanuit een stevige basis in het MBO aanbod met aantrekkelijke techniek en ICT opleidingen, de fieldlab Duurzaamheidsfabriek Smart Industry als open innovatiemilieu van de regio en de eerste vestiging van jonge innovatieve start-ups. De komende twee jaar moet de campus verder vorm krijgen met de vestiging van de Dordrecht Academy (tweejarige opleidingen op HBO niveau) en de toekomstige ontwikkeling van de Maakfabriek met productie-, innovatie en start-up ruimte.
4. Dordrecht Verbindt: centrumstad van de regio, toegangspoort van de Randstad
Onze regio vormt een onmisbare logistieke schakel die de Randstad verbindt met Brabant, Duitsland en België en vice versa. Goede verbindingen met Rotterdam en andere steden in de Randstad zijn cruciaal voor de economische ontwikkeling van onze regio. Want dit zijn de plaatsen waar mensen naartoe trekken en waar het meeste geld verdiend wordt. Daar willen we, óók ons bedrijfsleven, graag van mee profiteren. Daarom werken we in nauwe samenwerking met andere overheden en/of private partners via tal van activiteiten aan een goede bereikbaarheid over weg, water en spoor. Op gebied van bereikbaarheid is de Wantijbrug aangepakt en wordt gewerkt aan de aanpak van de congestie op de A15 en A16 en het sluipverkeer op de A15. De centrumfunctie van station Dordrecht CS voor de regio wordt versterkt door de Spoorzone-ontwikkelingen.
5. Dordrecht Geeft Ruimte: aan particulier initiatief met eigen verantwoordelijkheid
De omgeving verandert en de gemeente Dordrecht verandert mee. We zien dat burgers en bedrijven steeds meer initiatieven ontplooien. Daarom willen wij, binnen heldere kaders, meer ruimte bieden voor invulling van initiatieven. Vanuit het Initiatievenfonds geven we de komende jaren een impuls aan 10-20 waardevolle initiatieven voor de stad door externe procesbegeleiding of het geven van een passende (kleine) financiële bijdrage. Bestaande fondsen als het Smart City Innovatiefonds zetten we voort.
6. Dordrecht Neemt Verantwoordelijkheid voor de toekomst: een slagvaardig en doelgericht bestuur
Een nog betere versie van Dordrecht in 2030 vraagt om heldere keuzes. Keuzes die bepalend zijn voor volgende generaties Dordtenaren, waaraan we samen met de stad vorm willen geven. Dit geldt bijvoorbeeld voor onze ambitie om in 2030 een klimaatbestendige, water-robuuste en duurzame stad te zijn. Om dat te bereiken willen we nu meer en kwalitatief 'beter' groen en blauw in de stad realiseren. In 2050 willen we energieneutraal zijn. We moeten voortdurend gesteld blijven staan voor onvoorziene omstandigheden. Dit betekent samen met inwoners, bedrijven en maatschappelijke partners blijvend investeren in onze gezamenlijke weerbaarheid en wendbaarheid.
Flexibele samenwerking, de stad maken we samen
Onze inhoudelijke opgaven als stad staan te allen tijde voorop. We stellen ons daarbij steeds de vraag of en zo ja welke vorm van samenwerking bijdraagt aan het beoogde resultaat. Soms vragen de maatschappelijke opgaven dat we sterk (publiek) leiderschap tonen. Soms vragen ze van ons een meer ondersteunende of faciliterende rol. Snelheid en draagvlak zijn hierbij allebei belangrijk. Wij zoeken steeds naar het optimum, zodat we samen met partners en inwoners vaart kunnen blijven maken. In het ruimtelijk-economisch domein kiezen we daarom samen met de overige Drechtstedengemeenten voor flexibele netwerksamenwerking in wisselende coalities in plaats van 'one-size-fits-all'. We verkennen strategische positioneringsopties met partners in Zuidelijk Zuid-Holland. In het sociaal domein worden we geconfronteerd met oplopende tekorten en toenemende vraag. Vanuit dezelfde filosofie, samenwerkingsvorm volgt inhoudelijke opgave, onderzoeken we daarom op dit moment samen met de andere Drechtsteden een nieuwe toekomstbestendige samenwerking in het sociaal domein.
Wat betekent deze manier van denken en doen voor de Begroting 2021? Voor de activiteiten in deze begroting geldt, dat dit primair de activiteiten van de gemeente zijn. De doelstellingen zijn echter doelstellingen vóór de stad en ván de stad. Daarom stimuleren we ook partners uit onderwijs en bedrijfsleven om aan te haken en zo elkaars inspanningen te versterken. Met de campagne 'Wij maken Dordt' verleiden we daarom onze bewoners en partners om samen de stad te maken.
We nodigen iedereen uit om samen met ons de schouders te zetten onder de ambities uit de Begroting 2021. Het laveren door het huidige slechte weer zal van ons allen forse inspanningen vragen, maar alleen samen kunnen we de huidige omstandigheden het hoofd bieden.